Jest to obowiązek rodziców dostarczania dziecku środków utrzymania i wychowania. Istnieje już od chwili jego urodzenia i trwa tak długo, jak długo dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek ten nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem. Nie ma znaczenia sam wiek dziecka, w szczególności obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka nie ustaje z chwilą osiągnięcia pełnoletności przez dziecko.
Alimenty to nie tylko pieniądze.
Realizacja obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka może następować zarówno poprzez zapłatę określonej kwoty, jak również w formie osobistych starań o dziecko. Jedno z rodziców może w całości wypełniać swój obowiązek alimentacyjny poświęcając się potrzebom wychowawczym dziecka, drugie natomiast zdobywając środki finansowe na jego utrzymanie. Oba sposoby są równoważne.
Czy można dochodzić alimentów za okres wsteczny? Alimenty służą zaspokojeniu bieżących potrzeb dziecka, dlatego za okres wsteczny, to jest przed wytoczeniem powództwa, można domagać się zasądzenia określonej kwoty tylko wyjątkowo, gdy niektóre potrzeby dziecka pozostały niezaspokojone lub rodzic zaciągnął zobowiązania na pokrycie kosztów wychowania i utrzymania dziecka, np. pożyczył na ten cel pieniądze od rodziny lub wziął kredyt.
Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dzieci jest kształtowany przez zmiany i okoliczności, jakie zachodzą w życiu dzieci i rodziców, dlatego wyrok określający wysokość alimentów może być zmieniony. Możliwe jest zarówno podwyższenie, jak i obniżenie alimentów. A także uchylenie obowiązku alimentacyjnego, gdy dziecko osiągnęło zdolność samodzielnego utrzymania się lub zostało obalone domniemanie ojcostwa.
Od lipca 2018 r. trwają konsultacje nad projektem ustawy opracowanym w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Ustawa ma wprowadzić do Kodeksu rodzinnego dodatkową instytucję alimentów natychmiastowych dla dziecka.
Założeniem projektu jest łatwość i szybkość sądowego dochodzenia alimentów natychmiastowych. Dochodzenie alimentów natychmiastowych byłoby wolne od opłat.
Jaka kwota alimentów natychmiastowych? Kwota ta przysługująca na każde dziecko byłaby z góry określona i ogłoszona corocznie przez Ministra Sprawiedliwości w rządowym publikatorze „Monitor Polski”.
Uproszczone zasady dochodzenia przed sądem
Sąd już w 7 dni po wniesieniu pozwu w postępowaniu nakazowym alimentacyjnym miałby wydawać nakaz, w którym ustali alimenty w ustandaryzowanej wysokości. Alimentacyjny nakaz zapłaty stawałby się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd mógłby jednak na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu. Wnosząc zarzuty od nakazu zapłaty pozwany zobowiązany byłby do wniesienia opłaty w wysokości 3 części opłaty.